Izatez lehiakorrak gara? Baietz uste dut, euskaldunok parte hartzea gustuko dugula, baina beti irabazteko asmoarekin. Nekazaritza-eta landa-jarduerak kirol bihurtzera arte. Hala da, hori da herri kirolen jatorria!
Landa-jardueretan zein zen trebeena ikusteko asmoarekin, kirol bihurtu ziren zeinetan ofizialki lehiatu. Gaur egun, Euskal Herriko herri gehienetan Herri kirol erakusketan eta lehiaketak ospatzen dira udako jaietan.
Asko dira herri kirol gisa sailkatu daitezkeen ekintzak; hortaz, Eusko Jaurlaritzak ezarri zuen ofizialki kirolak zeintzuk diren eta H18K marka da bereizten dituena.
Hauek dira kirol ofizialetako batzuk:
1. Aizkora proba
Zura lortzeko basoak ustiatzearen ondorioz sortu zen. Batzuek zuhaitzak mozten zituzten eta beste batzuek zatitzen zituzten zenbait tamaina lortzeko. Bestalde, kirola enbor zati bat aizkora batekin ahalik eta azkarren moztean datza, lortzen duen lehena da irabazlea.
2. Trontza-zerra
Honen jatorria eta aurrekoarena antzekoak dira, baina kasu honetan ekintza binaka eta esku-zerra batekin burutzen da. Irabazteko, bikoteak koordinatuta egon behar du eta mozketan abilezia erakutsi behar du.
3. Gizon-proba
Ekintza honek kirola ez zeneko dinamika bera du. Hau da, pertsona talde batek ezarritako distantzia bat harri astun bat arrastatzea eskuekin eta, batzuetan, arnes batekin.
4. Ontzi eramatea
Kirol honen jatorria da esnea ukuilutik sukaldera eramatea. Beraz, egin beharreko distantzia ezartzen da eta irteera ematen denean parte-hartzaile guztiak abian jartzen dira tupinekin. Heltzen den azkena kanporatzen da eta hurrengo txandan ontziak gehiago betetzen dira irabazle bakarra geratu arte.
5. Harrijasotzea
Harrobien harriak eraldatzeko prestatzetik eta kokatzetik dator harrijasotzea. Parte-hartzaile bakoitzak harri bat jaso behar du lurretik euren sorbaldetara arte, lurrarekiko horizontalki jarrita eta bakoitzaren indarra erabilita. Zenbait kasutan, esku biak erabiltzen dira eta beste batzuetan bakarra erabili daiteke.
6. Lokotx biltzea
Lurrean, lerroan kokatutako lokotxak biltzearen jolasa egunero baserritarrek artaburuak jasotzetik dator. Kirolean, guztiak azkarren jasotzen dituena da irabazlea, edozein ordenan jaso daitezke.
7. Soka-tira
Marinelak dira ekintza honen eragileak. Haiek itsasontziak arrastatu behar zituzten kaian lotzeko. Ondoren, ohiko ekintza hori herri kirol eta eskoletako jolas bihurtu zen.
Sokatira kirol olinpikoa izan da ere, baliteke horregatik ezagunena izatea. Gaur egun, belarrean edo gomazko zoruan lehiatzen da. Erdi-marra bat adierazten da bi taldeen artean. Taldeek sokatik tira egin behar dute eta sokatik tiraka aurkaria kontrako eremura lehenago eramaten duen taldeak irabazten du, edo aurkaria erortzen edo esertzen bada.
Hauek herri kirol erakusketa batean garatzen diren proba batzuk baino ez dira, baina benetan ezagutu nahi badituzu, zuzenean ikusteko berotzen zaitugu. Euskal herriko hainbat herrietako zaindariaren jaietan, azoka garrantzitsuetan edo ekitaldi berezietan,… ikusiko duzu kirol hauek dakarten giro ona.
