Jakingo duzunez, Euskal Herriko gastronomia munduko onenetakoa da. Eta interesgarriena da bertan ez ditugula plater eta errezeta gozoak bakarrik aurkitzen, baita herri oso baten kultura, tradizio eta historiari begiratu bat ere.
Gaur, euskal gastronomian ohikoak diren 4 postre aipatu nahi dizkizugu. Horiek oso adibide onak dira eta, gozoak izateaz gain, Euskal Herriko historiaren une bitxi eta interesgarriez hitz egiten digute.
Goxua
“Goxua” hitzak “gozoa” edo “zaporetsua” esan nahi du euskaraz, eta benetan, euskal etxe mahaiak askotan betetzen duen postre honek izen hoberik izan ezingo luke. Goxua nata montatuz, bizkotxoz, krema pasteleroz eta karameluz egiten da.
Goxuaren jatorriari buruz eztabaidak badaude, baina badirudi postre honen sortzailea Luis López de Sosoaga Gasteizko gozogilea dela. Goxua 1976an sortu zen eta, egilearen arabera, hasieratik arrakasta handia izan zuen.
Zaporetsua, osagai gutxirekin, ikusgarri estetikoki eta prestatzeko erraza: konbinazio ezin hobea, goxua euskal gastronomiako postre ezagunenetako batean eta jatetxe askotako menuen ezinbesteko atalean bihurtu duena.
Pantxineta
Gasteiztik Donostiara goaz orain. Izan ere, pantxineta Donostiako hiriburuko postre maiteenetako eta adierazgarrienetako bat da. Kremaz betetako hostorezko tarta bat da, almendrekin estalia.
Pantxineta tradizio luzea duen postrea da, 1915ean sortua. Casa Otaegui gozotegian sortu zen, ospe handiko gozotegi batean, krema eta almendra betegarri frantses tradizional batean oinarrituta.
Postrerako, askarirako… Edo baita gosarirako ere! Pantxinetaren ezaugarri garrantzitsuenetako bat bere moldagarritasuna da, eta hori izango da, ziurrenik, postre donostiar honek, euskal kulturaren parte bihurtuta, hain ezagun izateko arrazoi nagusietako bat.
Euskal Pastela
Euskal pastela izenak argi uzten du bere jatorria Euskal Herrian dagoela, baina, non sortu zen zehazki?
Dirudienez, Lapurdin, euskal-frantziar eskualdean. Bertan, pastel hau baserrietan egiten zen Erdi Arotik, ogi orearekin, txerri-gantzarekin, eztiarekin eta ingurunean eskuragarri zeuden beste osagaiekin.
XVIII. mendetik aurrera, gero eta landuagoa eta ezagunagoa zen pastela “gâteau des Basques” izena hartzen hasi zen, gaur arte iritsi dena.
Ipar Euskal Herrian egindako euskal pastelak marrubiz beteta egoten dira maiz, eta Hegoaldean egindakoek, berriz, kremaz beteta. Barruan zer daramaten alde batera utzita, erresistitzeko zailak dira zalantzarik gabe.
Tolosako teila eta zigarroak
Aipatu nahi dizugun azken gozokia, egia esan, bi dira, baina oso erlazionatuak: Tolosako zigarro eta teila ospetsuak.
Gozo ezagun hauen jatorrizko errezeta Luis Eceizak sortu zuen, izen bereko gozotegiaren sortzailearen semeak. 1924an, Julián de Tolosa erretegiaren jabe Julián Rivasen eskariz sortu zituen.
Gaur egun, teilak eta zigarroak Luis Eceizak sortutako jatorrizko errezeta jarraituz egiten dira, bai bera lan egin zuen ehun urteko gozotegian, bai beste lantegi batzuetan ere. Euskal etxe askotan, Eguberrietako ezinbesteko zatia dira.
